استعدادیابی فرایندی است که در طی آن توانمندیهای ذاتی مشخص می شود. تلاشهایی که ریشه در استعداد ندارند  با شکست رو به رو می شود. از این رو استعداد یابی میتواند به قرارگیری در مسیر درست کمک کند. قرارگیری استعداد در کنار علاقه، راه رسیدن به موفقیت را کوتاه تر می کند.

روش های استعداد یابی

به منظور استعدادیابی، تستهای روانشناسی مختلفی همچون هالند، MBTI، نِئو، گاردنر، دیسک و غیره تدوین شده است. این تستها به شناسایی تواناییهای فردی و استعدادها کمک شایانی میکند. در واقع هر فردی با شناخت پتانسیلهای شخصیتی خود، میتواند تشخیص دهد برای چه کاری مناسب است. اما صرفا تکیه به تستهای استعدادیابی به شکوفایی استعدادها کمک نمی کند. در استعدادیابی حتما فرد متخصص به ژنتیک و استعداد و توانمندی دیگر اعضای خانواده نیز توجه دارد.

در استعداد یابی باید فرد به مرحله از خودشناسی و خودباوری رسیده باشد و فرد می آموزد چگونه استعدادهای خود را بر اساس واکنش دیگران شناسایی کند. از طرفی میزان موفقیتهای گذشته نیز می تواند به روشن شدن استعدادها کمک کند.

در استعداد یابی حتما باید به فرهنگ های مختلف و قومیتها توجه داشت  و پس از تشخیص استعدادها فرد در موقعیت فرضی مورد علاقه خود قرار می گیرد و عملکرد او سنجیده میشود. در این صورت میتوان استعداد مطابق با علاقه را شناسایی کرد.

استعدادیابی در کودکان

هر چه روند استعدادیابی از سنین پایین تری شروع شود، شانس شکوفا شدن استعدادها نیز بیشتر خواهد بود. از طرف دیگر مسیر رشد کودک بر مبنای استعدادهای او پیش خواهد رفت. در بسیاری از کشورهای جهان، استعدادیابی کودکان از سنین 5 سالگی یعنی همزمان با شکل گیری شخصیت آنها آغاز میشود. با توجه به اینکه با افزایش سن کودک، شرایطی برای نمود استعدادهای بیشتر نیز فراهم میشود، این روند تا سن 8 سالگی ادامه خواهد داشت.

توجه به بازیهای کودکانه و یا علایق کودکان به کشف استعدادهای آنها کمک می کند. اما با توجه به اینکه کمتر کسی از اصول هشت گانه هوش، آگاهی دارد، بهتر است استعدادیابی کودکان به متخصصان این حوزه سپرده شود. بدون شک پرداختن به استعداد کودکان در سنین پایین میتواند آینده زندگی آنها را تغییر دهد.

استعدادیابی در نوجوانان

نوجوانی سن بلوغ فکری کامل برای تمایز دادن خواسته های هر فرد می باشد. از طرفی دیگر مسیر شغلی و تحصیلی در این بازه سنی مشخص می شود. به همین دلیل مراجعه به روانشناسانس متخصص می تواند به قرارگیری نوجوانان در مسیر درست کمک می کند. روانشناسان در ابتدا به نوجوانان کمک می کنند که فارغ از فشار روانی حاصل از دوران بلوغ، خواسته های خود را شناسایی کنند. در ادامه، شرایطی فراهم میشود که علایق و خواسته با استعدادها همسو شوند. این امر مسیر کاری و تحصیلی نوجوان را در درست ترین مسیر ممکن قرار میدهد.

استعدادیابی در جوانان

عدم استعدادیابی یکی از مهمترین دلایل نارضایتی شغلی و یا بیکاری در جوانان است. وقتی کسی نمیداند در چه امری توانمند است، نمیتواند به رشته و کار خاصی پایبند شود.در سنین جوانی بطور نسبی مسیر تحصیلی و شغلی انسانها مشخص شده است. اما بسیاری از افراد در شرایطی قرار دارند که مورد تایید آنها نیست. در واقع عدم وجود استعداد و علاقه، انرژی زیادی را از آنها میگیرد. با توجه به اینکه بسیاری باور دارند استعدادیابی مختص سنین پایین است، این دسته از افراد از پرداختن به استعدادهای خود طفره می روند. مراجعه به روانشناسان حاذق، شرایطی را فراهم میکند که فرد در هر سنی استعدادهای خود را شناسایی و در راستای پرورش آنها تلاش کند. از طرف دیگر روانشناسان کمک میکنند که فرد به خودباوری برسد و از تغییر مسیر نترسد. بدون شک هر چه قرارگیری در مسیر درست، سریع تر انجام شود، دستاوردهای آن نیز بیشتر خواهد بود. از طرفی از هدر رفت انرژی و اشتیاق جوانان نیز جلوگیری به عمل می آورد.

استعدادیابی در بزرگسالان

فعالیت در حیطه استعدادهای فردی به معنای کسب دستاوردهای بزرگ با کمترین هزینه و زمان است. عدم کسب موفقیت در چند دهه از عمر نمیتواند به معنای بی استعدادی باشد. در واقع میتوان گفت عدم استعدادیابی موجب سرکوبی و خاموشی بسیاری از استعدادها شده است. هیچ انسانی بدون استعداد متولد نشده است بنابراین کسی نمیتواند مدعی شود که در هیچکاری مستعد نیست. در مراکز استعدادیابی بزرگسالان، شرایطی فراهم شده است که هر فردی، فارغ از سن، به توانمندیهای فردی خود واقف شود. کشف استعداد هیچ تناقضی با سن ندارد؛ زیرا همه انسانها مسیر استعدادهای خود را در بازه زمانی کوتاهی می پیمایند. بنابراین استعدادیابی بزرگسالان نیز میتواند شرایطی را برای شکوفایی توانمندیهای آنها فراهم کند.