بیش فعالی- نقص توجهی
این اختلال یکی از شایع‌ترین اختلالات روانپزشکی در کودکان است. شیوع این بیماری در پسران ۳ برابر بیشتر از دختران است. بیش‌فعالی اختلالی است که کودکان در کنترل رفتارهای خود دچار مشکل شوند. میزان شیوع این بیماری در میان کودکان زیر ۱۸ سال ۲/۷درصد و در بین بزرگسالان ۳.۴درصد است.
کودکان با اختلال در کنترل رفتارهای خود دچار مشکل هستند آن‌ها ممکن است در مکان هایی که باید آرام باشند بیش از اندازه سرو صدا و جنب و جوش داشته باشند و همینطور در ارتباط با سایر همسالان خود دچار مشکل باشند. به همین دلیل دچار مشکلات عملکردی فراوانی در منزل و مدرسه خواهند شد. آن‌ها ممکن است دچار افت تحصیلی شوند و همینطور به دلیل اینکه درک درستی از خطر ندارند خود را در شرایط بسیار خطرناک قرار گیرند.
انواع بیش‌فعالی و اختلال نقص توجه
انواع اختلال بیش‌فعالی- نقص توجه
۱. تنها اختلال توجه دارند: این دسته دارای مشکل عدم توجه و تمرکز و بی‌دقتی هستند. آن‌ها آرام هستند و فعالیت و شیطنت بیش از حد ندارند بنابراین ممکن است مشکل این افراد نادیده گرفته شود. این نوع در میان دختران بیشتر است.
۲. بیش‌فعالی و حرکات تکانه‌ای: این دسته عدم تمرکز ندارند و تعدادشون به نسبت انواع دیگر خیلی کم است.
۳. ترکیبی (اختلال توجه، بیش‌فعالی و حرکات تکانه‌ای): این دسته بیشترین شیوع را دارد و همه علائم را با هم دارند.
علائم بیش‌فعالی – نقص توجه در بزرگسالان و کودکان
علائم بیش‌فعالی شامل سه گروه از علائم رفتاری هستند، عدم توانایی در تمرکز، تحرک و جنب و جوش بیش از حد، رفتارهای تکانه‌ای یا ترکیبی از علائم فوق باشد.
خصوصیات کودک بیش‌فعال– نقص توجه
۱. عدم توانایی در تمرکز، بی دقتی و عدم توجه به جزئیات در مدرسه و سایر کارهای روزانه.درکارهایی که نیاز به توجه دارند مثل: گوش دادن به سخنرانی، گوش دادن به درس و یا حتی در مکالمات عادی مشکل دارند، مشکل در سازماندهی فعالیت‌ها مثل توالی انجام کارها، مدیریت زمان وعدم توانایی در دنبال کردن دستورالعمل‌ها و قوانین.
۲. تحرک و جنب و جوش بیش از حد:
در حالیکه نشسته‌اند تکان (یا به اصطلاح وول) می‌خورند.بلند شدن و راه‌رفتن در موقعیت‌هایی که باید آرام باشند مثل: کلاس، اتاق انتظار، دفتر کار، دویدن و بالا و پایین پریدن در مکان‌‌هایی که مجاز نیستند. در نوجوانان و بزرگسالان اغلب با احساس بی‌قراری و میل به رفتن همراه است.نمی‌توانند آرام بازی کنند.حرف زدن بیش ازحد.
۳. رفتارهای تکانه‌ای: مدام وسط حرف دیگران می‌پرد.دویدن وسط خیابان بدون توجه به خطر تصادف، قبل از اینکه سوالی تمام شود پاسخ می‌دهد. بدون فکر کردن صحبت و عمل می‌کند.
عوامل موثر در ایجاد بیش‌فعالی- نقص توجه در کودکان:
علت اصلی برای اینبیماری مشخص نشده است ، اما در این ین بیماری نیز مثل بسیاری از بیماری‌ها عوامل ژنتیکی عوامل محیطی هم موثر هستند. که می توان به عواملی مانند ژنتیک، مصرف سیگار، الکل و مواد در دوران بارداری، قرار داشتن در معرض سموم محیطی مثل سرب، تولد زودهنگام و وزن کم هنگام تولد و صدمات مغزی اشاره کرد.
برای تشخیص اختلال بیش‌فعالی-کم‌توجهی به موارد زیر توجه داشته باشید.
۱. کودک در بیشتر از یک موقعیت این علائم را داشته باشد مثل خانه، مدرسه و … اطلاعات از همه کسانی که با کودک در ارتباط هستند مانند معلم، پرستار، مربی مهم است.
۲. این علائم در طیف وسیعی از رفتارهای کودک دیده شود مانند، کارهای روزمره، فعالیت‌های مدرسه، روابط با خواهر و برادرها و دوستان، کارهای گروهی.
۳. شروع علائم قبل از ۷ سالگی
۴. ادامه داشتن علائم بیشتر از ۶ ماه
چون کودک زمان زیادی را در مدرسه می‌گذراند بنابراین کادر مدرسه می‌توانند اطلاعات خوبی را گزارش کنند:
رفتار کودک در کلاس
الگوهای یادگیری کودک
چه مدت است این نشانه‌ها مشکل‌زا شده است
در کلینیک ترنم ذهن اگاهی جدیدترین تستهای بیش فعالی- اختلال نقص توجه توسط متخصص گرفته می‌شود.
درمان بیش فعالی- نقص توجه در کودکان و بزرگسالان چیست؟
درمان قطعی برای بیش‌فعالی و اختلال نقص توجه وجود ندارد ولی می‌توان تا حدود زیادی به کاهش علائم و بهبود آن کمک کرد. تشخیص و درمان به موقع در دستیابی به نتایج بهتر بسیار موثر است.
موثرترین و سریع‌‌ترین روش برای درمان این بیماری دارودرمانی است ولی در اکثر موارد بهره بردن از روش‌های درمانی ترکیبی شامل دارو و رفتاردرمانی موثرتر هستند. بهترین زمان تشخیص و درمان بیش‌فعالی زیر ۱۲ سال است در صورت عدم درمان به‌موقع ممکن است این بیماری در بزرگسالی هم ادامه داشته باشد.
درمان بیش‌فعالی بدون دارو عبارت است از: رفتاردرمانی و نوروفیدبک به خصوص در مواردی که این اختلال شدید نیست می‌توان تنها از رفتار درمانی بدون تجویز دارو بهره برد.
روان درمانی بیش‌فعالی- نقص توجه
رواندرمانی می‌تواند در برنامه درمانی روانپزشک جایگاه ویژه‌ای داشته باشد و در کنار دارو تجویز گردد.
رواندرمانی می‌تواند به کودک کمک کند تا از قوانین تبعیت کند و دستورالعمل‌ها را دنبال کند و کارهایش را به درستی و با نظم بیشتری انجام دهد.
بخش مهمی از رواندرمانی کودکان مبتلا به بیش‌فعالی مربوط به آموزش معلمان، والدین و خانوده است تا یاد بگیرند چطور رفتارهای خود را مدیریت کنند، نگرش خود را تغییر دهند. والدین می‌توانند به کودک برنامه بدهند و از او تکلیف بخواهند. یکی از اقدامات بسیار موثر این است که در صورت تبعیت کودک از قوانین او را تشویق کنند.
کودکان مبتلا به این اختلال به کمک و درک توسط معلمان، والدین و خانواده نیاز دارند تا بتوانند استعدادهای بالقوه خود را بروز دهند و موفق شوند.
نمونه‌ای از اقداماتی که رواندمانگران ماهر در زمینه کودک و نوجوان در کلینیک ترنم ذهن آگاهی برای آموزش والدین انجام می‌دهند شامل موارد زیر می‌باشد:
مهارت‌های آموزشی در والدین: با استفاده از تکنیک تشویق و پاداش به کودکان زمانی که کار مثبتی انجام می‌دهند.
تکنیک‌های مدیریت استرس: با افزایش توانایی سازگاری با شرایط استرس‌زا و حفظ آرامش در برابر رفتارهای کودک.
گروه‌های حمایتی: تا با خانواده‌ها و والدینی که مشکلات و نگرانی‌های مشابه آن‌ها دارند در تعامل باشند.
در مورد بزرگسالان هم درمانگر می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا یادبگیرند چطور به کارهایشان نظم بدهند. و برای مدیریت بهتر کارهایشان آن‌ها را به کارهای کوچکتر که قابل مدیریت باشند تقسیم کنند.
نوروفیدبک در درمان بیش‌فعالی-نقص توجه
نوروفیدبک یک روش مکمل است و اصولا در کنار سایر روش‌های درمانی می‌تواند به کار گرفته شود.
نوروفیدبک بیشتر بر روی نقص توجه و اعمال تکانه‌ای تاثیر می‌گذارد تا بیش‌فعالی.
نوروفیدبک با استفاده از مکانیسم‌های خودتنظیمی باعث بهبود توجه و کاهش بیش‌فعالی در کودکان می‌شود. این روش هیچ‌گونه عارضه یا خطری ندارد.
کودکان دارای بیش‌فعالی و اختلال نقص توجه نسبت به افراد نرمال فعالیت امواج تتا بالاتر و فعالیت امواج بتا پایین‌تری دارند. با استفاده از دستگاه نوروفیدبک به مغز آموزش داده می‌شود که امواج تتا را کمتر کند و امواج بتا را افزایش دهد.
بسته به تشخیص ممکن است بین ۲۰ تا ۴۰ جلسه درمانی نیاز باشد و مدت زمان هر جلسه حدود ۱ ساعت است. مطالعات نشان می‌دهند درمان بیش‌فعالی با نوروفیدبک در صورت پیگیری طی ۶ ماه می‌تواند موثر باشد.
انواع داروهای بیش‌فعالی
داروها فعالیت بیش از حد و حرکات تکانه‌ای را کم می‌کنند و توانایی تمرکز را افزایش می‌دهند.
۱. داروهای محرک: این دسته از داروها برای بسیاری از کودکان روشی ایمن و موثر است. داروهای محرک با افزایش دوپامین مغز باعث افزایش تمرکز و توجه می‌شوند.
۲. داروهای غیرمحرک: در صورتی که داروهای محرک برای کودک عوارض جانبی به همراه داشته باشد و یا اثر نکند روانپزشک می‌تواند از دسته دوم یعنی داروهای غیرمحرک استفاده کند. این داروها دیرتر اثر می‌کنند ولی داروهای بسیار موثری هستند.
۳. داروهای ضدافسردگی: برخی داروی‌های ضدافسردگی سه حلقه‌ای هم مانند محرک‌ها روی مواد شیمیایی مغز مانند دوپامین و نوراپی نفرین موثر می باشند.
در کلینیک ترنم ذهن آگاهی باتوجه به جدیدترین مقالات روز دنیا از بهترین و موثرترین متدها برای درمان مراجعان عزیز استفاده می‌شود.
